بحران عقب ماندگی درصنعت ساختمان
دو قرن از انقلاب صنعتی می گذرد و جامعه بشری از پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم با مزایای برجسته خط مونتاژ تولید انبوه آشنا شده است . تولید انبوه و صنعتی ، اهداف پایه تولید یا بهره وری و کیفیت را به طریق جهشی متحول کرد ، در طول قرن بیستم با طراحی خطوط تولید مجهز و پرتوان از یکطرف و توسعه دانش و فنآوری مرتبط با مدیریت خط تولید از طرف دیگر رکوردهای فوق العاده ای در بهره وری و کیفیت به دست آمد ، در پایان قرن در فضای جامعه پست مدرن یا جامعه اطلاعات کشورهای توسعه یافته به تولید فراصنعتی روی آوردند . آمارها مبین این هستند که تنها 7 درصد از تولیدکنندگان صنعتی در فضای تولید فراصنعتی امکان ماندگاری و رقابت دارند .
در کشورهای توسعه یافته ، صنعت ساختمان با تأخیر نسبت به بخشهای دیگر اقتصاد ، از سال 1930 به تولید صنعتی مسکن روی آوردند ، به ویژه پس از جنگ جهانی دوم و تخریب گسترده شهرها ، زمانیکه تأمین مسکن ارزانقیمت ، سریع و با کیفیت به بحرانی جدی تبدیل شده بود ، تولید صنعتی را بعنوان راهکار راهبردی در تولید مسکن اررزانقیمت برگزیدند و اغلب برغم روشهای متفاوت به تعدیل یا کنترل بحران موفق شدند .
کشور ما نیز از دهه پنجاه شمسی و در شرایط رشد اقتصادی مناسب با جلب همکاری شرکتهای بزرگ دارای فنآوری در سطح جهان ، به تولید صنعتی مسکن روی آورد و طی مدتی محدود از جهت رشد ضریب ساخت صنعتی در جایگاه پنجمین کشور جهان قرار گرفت . در این دوره جامعه مهندسی مجذوب ارتقاء فنآوری و توسعه صنعتی ساختمان بود و بستر تحقق این آرمان چنان فراهم بود که یک معمار جوان ایرانی دومین ، بزرگترین ، مجموعه مسکونی جهان در آن زمان ( شهرک اکباتان ) را به روش صنعتی بنیان گذاری و مدیریت کرد و این نبود جز عزم ملی ، برنامه ریزی مناسب ، جامعه مهندسی مسئول وظرفیت به القوه گسترده کشور در بخش ساخت و ساز .
پس از انقلاب با تغییر در سیاست های توسعه مسکن این روند متوقف شد و با غفلت جامعه مهندسی در حفاظت از تجربیات ارزشمند دهه پنجاه ، آن تجربیات بمرور از حافظه جامعه مهندسی و مدیران مستقر زدوده شد .
هنگامی که طرح عظیم مسکن مهر منابع هنگفتی را جهت احداث مسکن انبوه ، متمرکز و ارزانقیمت تخصیص داد و برای تولید صنعتی مسکن مزایای ترجیهی در نظر گرفت . به نظر می رسید که جامعه مهندسی به آرمان بزرگ خود ، ارتقاء فنآوری و توسعه صنعتی ساخت و ساز بسیار نزدیک است .
شگفت اینکه جامعه مهندسی از این فرصت بسیار ارزشمند استقبال نکرد و صنعت ساختمان از امکان ایجاد تحول بنیادی در فرایند ساخت محروم ماند .
- جامعه مهندسی فاقد نگاه سیستمی و نگاه توسعه ای به بخش ساخت و ساز است . و به عقب ماندگی در فرایند تولید ساختمان بی توجه است .
- جامعه مهندسی گرفتار درون گرائی و روزمرگی شده است و قادر نیست در موارد مهم تصمیم گیری و اقدام کند . از جمله در مورد بحران عقب ماندگی در صنعت ساختمان .
- جامعه مهندسی به مسئولیت خود در مورد توسعه بخش ساخت و ساز ، ارتقاء بهره وری و کیفیت ، رقابت پذیری و حضور موثر در بازارهای منطقه و جهان ، و …. بی اعتنا است .
- پس از انقلاب و تغییر در برنامه توسعه مسکن لازم بود جامعه مهندسی
- به مباحث نظری توسعه صنعتی ساخت و ساز می پرداخت .
- به برنامه ریزی توسعه بخش ساخت و ساز می پرداخت .
- به تدوین طرح جامع توسعه صنعتی ساخت و ساز مبادرت میکرد .
- در جهت ساماندهی زیر ساختهای ساخت و ساز ، به ویژه زیرساختهای تولید صنعتی اقدام میکرد .
- از تدوین نظام هماهنگی مدولار حمایت میکرد .
- از استاندارد ساختمان سبز و پایدار حمایت میکرد .
- و ….
صنعت ساختمان ما گرفتار عقب ماندگی است . بی عملی و کم کاری بلند مدت ، صنعت ساختمان ما را در شرایط عقب ماندگی تثبیت کرده است . چنین غفلتی بسیار خسارت بار است .
- ما همه عوامل و منابع لازم جهت توسعه صنعتی ساخت و ساز را در اختیار داریم . به ویژه جامعه بزرگ مهندسی ساختمان با بیش از نیم میلیون عضو که قادر است این فرایند را مدیریت کنند .
- تجربیات کشورهای توسعه یافته و تجربه موفق دهه پنجاه در اختیار ما است . ما نیازمند عزم ملی و برنامه برای توسعه بخش ساخت و ساز هستیم .
- تجربه دهه پنجاه مبین ظرفیت گسترده بخش ساخت و ساز کشور است .
- با جهانی شدن اقتصاد و الزام به رقابت آزاد بین المللی ، توسعه صنعتی ساختمان در مسیر بحرانی قرار گرفته . فرصت ها محدود و مغتنم است . فرصت تحدید آمیز
- صنعت ساختمان کشور در بحران است ، بحران عمیق عقب ماندگی ، فرصتها محدود است و جامعه مهندسی در برابر مسئولیتی تاریخی قرار دارد . می دانیم که تشکلی فراگیر جامعه مهندسی را نمایندگی نمی کند اما خوشبختانه سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور بعنوان بزرگترین تشکل حرفه ای در این عرصه ، باید هر چه سریعتر مسئولیت تاریخی خود را بدوش بگیرد و بخش ساخت و ساز را از ورطه عقب ماندگی برهاند.