در شماره قبل نشریه، بخش نخست معرفی «نظام فنی و اجرایی یکپارجه کشور» با این اشاره منتشر شد که «نظام فنی و اجرایی» در جایگاه سند بالادستی صنعت ساختمان کشور، بر اساس روش طراحی و ساخت دستی و سفارشی تدوین شده و با طراحی و تولید صنعتی سازگار نیست. در ادامه بخش دوم نظام فنی و اجرایی یک کار جدید مورد بررسی قرار گرفته و بخشی از تعاریف مربوط به نظام فنی اجرایی طرح ها و پروژه های صنعت کشور تبیین شده است.

نظام فنی اجرایی طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت
با توجه به اهمیت پروژه‌های صنعت نفت، بسته به ابعاد و حجم آن، قانون‌گذار اقدام به ابلاغ سه قانون با نام‌های زیر ابلاغ شده است:
الف ) قانون نفت سال 1366
ب) قانون اصلاح قانون نفت سال 1390
ج) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت سال 1391
اختیارات وسیعی به وزارت نفت محول شده است که شامل دو بخش کارهای بالادستی و پایین دستی است که به تفصیل بیان شد.
تعریف طرح/پروژه
مجموعه اقدامات لازم برای رسیدن به بهترین راه حل تبدیل تقاضا به عنوان طرح‌ها و پروژه‌های صنعت نفت به منظور ایفای الزامات مقرر در قوانین حاكم است.
مطالعات امكان‌سنجی
مجموعه مطالعاتی است كه به منظور بررسی جنبه‌های مختلف طرح/پروژه مشتمل بر فنی، مالی، اقتصادی و اجتماعی، زیست محیطی و ایمنی انجام می‌گیرد و در بخش‌های مطالعات فرصت، مطالعات امكان‌سنجی اولیه و مطالعات امكان‌سنجی نهایی تكامل می‌یابد.
كارفرما باید روش‌های مختلف تامین منابع مالی، از جمله استفاده از منابع دولتی، استقراض یا فاینانس، فروش اوراق مشاركت، روش‌های پروژه‌های مطابق با بخش «الف» ماده 8 سند حاضر یا هر روش مقتضی دیگر را مطابق با قوانین، شناسایی و امكان‌سنجی کرده و برای استفاده از مناسب‌ترین گزینه براساس ملاحظات قانونی و قراردادی، شرایط اقتصادی و تحلیل ریسك‌ها برنامه‌ریزی و اقدام کند.
طراحی مفهومی
طراحی مفهومی اولین بخش از فرآیند طراحی طرح/پروژه است كه براساس راه حل‌های بهینه پاسخگویی به تقاضا مبتنی بر دریافت نظرات ذی‌نفعان كلیدی پروژه از جمله صاحبان لیسانس، تامین كنندگان كالا، تجهیزات و خدمات به منظور انتخاب دانش فنی مناسب، تعیین سیمای كلی پروژه و تدوین مبانی طراحی در مراحل پایه و تفصیلی است. در این مرحله فرآیندهای اصلی و كاركرد سیستم‌های عمده تشكیل دهنده طرح/پروژه تعیین و بیش از یك گزینه برای برآورده ساختن هدف طرح/پروژه پیشنهاد می‌شود و درنهایت با انجام مجدد بخشی از مطالعات امكان‌سنجی در صورت نیاز، گزینه برتر مشخص می‌شود.
طراحی پایه
بخشی از فرآیند طراحی است كه طی آن بر مبنای مشخصات كلی طرح/پروژه كه در مرحله طراحی مفهومی مشخص شده است و با بررسی كامل و میدانی و انجام محاسبات مهندسی، مشخصات اجزای اصلی طرح یا پروژه تعیین می‌شود. در این مرحله فرآیندها به روشنی تعیین و كاركردهای اصلی تمامی سیستم‌های تشكیل دهنده طرح/پروژه مشخص می‌شود.
مهندسی یكپارچه
بخشی از فرآیند طراحی است كه به منظور تدقیق طراحی پایه و یكپارچه‌سازی مبانی و الزامات طراحی تفصیلی شامل مشخص كردن نوع و ظرفیت تجهیزات اصلی، بسته طراحی فرآیند و سایر مبانی فنی با هدف تعریف دقیق نیازها برای دریافت پیشنهادهای شفاف در فرآیند مناقصه‌گذاری انجام می‌شود.
طراحی تفصیلی
بخشی از فرآیند طراحی است كه براساس نتایج طراحی پایه و مهندسی یكپارچه انجام می‌شود و طی آن مشخصات، نقشه‌ها و جزئیات اجرایی طرح یا پروژه در بخش‌های مختلف، مبتنی بر مهندسی ارزش، طراحی و تدوین شده و مدارك لازم برای انجام دادن مراحل بعد با تمركز بر اسناد تداركات، ساختمان و نصب تهیه می شود، به نحوی كه در روش متعارف دریافت پیشنهادهای شفاف در فرآیند مناقصه‌گذاری میسر باشد.

خرید و تداركات كالا و تجهیزات
مرحله‌ای از دوره عمر طرح/پروژه است كه طی آن مواد و مصالح و اقلام حجمی، تجهیزات و اقلام اصلی و سایر ملزومات یا خدمات مهندسی خرید كه در ایجاد محصول نهایی پروژه مصرف می‌شوند و در آن باقی می‌مانند، خریداری و تدارك می‌شوند و شامل هماهنگی‌های فنی با تولیدكنندگان، فروشندگان یا تامین‌كنندگان كالا، تجهیزات و خدمات است. خرید و تداركات كالا و تجهیزات شامل برنامه‌ریزی و زمان‌بندی خرید، انتخاب مناسب‌ترین تجهیزات و پیش‌بینی خدمات پس از فروش، انتخاب بازرس فنی، تحویل كالا متناسب با مشخصات فنی، تهیه برنامه نگهداری كالا و تجهیزات در انبار، هماهنگی بین سازندگان كالا و تجهیزات، برنامه ریزی حمل و نقل و ترخیص از گمرك و تحویل كالا و تجهیزات برای نصب است.
ساختمان و نصب طرح/پروژه
در این مرحله براساس مطالعات، طراحی‌ها و تداركات انجام می‌گیرد یا در حال انجام طرح/پروژه به مرحله اجرا درمی‌آید و برای راه‌اندازی و بهره برداری آماده می‌شود و مشتمل بر سازماندهی و برنامه‌ریزی اجرای پروژه، تدارك نیروی انسانی و ماشین آلات لازم برای انجام دادن فعالیت‌های ساختمان و نصب است. این مرحله شامل احداث زیرساخت‌ها و ساختمان‌های صنعتی و غیرصنعتی، نصب تجهیزات طرح/پروژه و همچنین تكمیل مكانیكی و پیش راه‌اندازی طرح/پروژه است.
تكمیل مكانیكی و پیش‌راه‌اندازی مشتمل بر مجموعه عملیات پس از تكمیل ساختمان و نصب، از قبیل انجام آزمایش‌ها، بازرسی‌ها، صدور گواهینامه‌های لازم و هر نوع كارهای تكمیلی دیگر كه به نحوی كار موضوع پیمان را آماده پیش‌راه‌اندازی كند مشتمل بر لوپ چك‌ها، آغاز به كار اجزا و بخش‌های مختلف، شامل بخش‌های عمده اعم از تاسیسات و تجهیزات مكانیكی، برقی، لوله كشی، ابزار دقیق و مواردی از این قبیل، به نحوی كه راه اندازی كل مجموعه به صورت یكپارچه ممكن شود، می‌باشد. از مهمترین فعالیت‌های این مرحله می‌توان به استقرار افراد كلیدی، تهیه برنامه‌های اجرایی، مدیریت كیفیت، بهداشت، ایمنی و محیط زیست، برنامه‌ریزی ماشین آلات نصب، مدیریت تامین نیروی انسانی، اسناد فنی و نقشه‌ها و دستورالعمل‌های نصب با جزئیات كامل اشاره كرد.
راه اندازی طرح/پروژه (1)
فعالیت‌های پس از عملیات تكمیل مكانیكی و پیش‌راه‌اندازی از قبیل اخذ مجوزها، آزمایش‌ها، بازرسی‌ها، كنترل‌ها و به طور كلی انجام كارهای لازم برای قراردادن طرح/پروژه در شرایط عملیاتی، به منظور شروع بهره‌برداری و صدور گواهی‌های لازم است. این مرحله با ورود خوراك (مواد اولیه) به تأسیسات و كنترل فرآیند و بررسی خروجی‌ها و مطابقت آن‌ها با استانداردها و دستورالعمل‌ها آغاز می‌شود و تا رسیدن به ظرفیت اسمی ادامه دارد.
بهره‌برداری از طرح/پروژه
بهره‌برداری از نتیجه طرح/پروژه بر پایه مستندات، محاسبات و مفروضات طراحی و اطلاعات همچون ساخت با حضور و استقرار كامل گروه بهره‌برداری طبق برنامه و دستورالعمل‌های بهره‌برداری و نگهداری انجام می‌گیرد.

قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار مصوب 16/11/1390
این قانون یکی از قوانین مهم برای ساختارسازی برای بخش خصوصی است. مطالعه این قانون برای همه فعالان و کارآفرینان توصیه می‌شود. در زیر به 5 ماده مهم این قانون اشاره شده است:
شایان ذکر است، ذی‌نفعان حاضر در این قانون که باید پاسخگوی بخش خصوصی باشند، 21 ذی‌نفع است.
ماده2ـ دولت مکلف است در مراحل بررسی موضوعات مربوط به محیط کسب و کار برای اصلاح و تدوین مقررات و آیین‌نامه‌ها، نظر کتبی اتاق‌ها و آن دسته از تشکل‌های ذی‌ربطی که عضو اتاق‌ها نیستند، اعم از کارفرمایی و کارگری را درخواست و بررسی کند و هرگاه لازم دید، آنان را به جلسات تصمیم گیری دعوت کند.
تبصره ـ مهلت اجرای حکم بند «ب» ماده 91 قانون اصل 44 درمورد شرکت دادن اتاق‌ها در شوراهای تصمیم‌گیری برای دولت، شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون است.
ماده3ـ دستگاه‌های اجرایی مکلف‌اند هنگام تدوین یا اصلاح مقررات، بخشنامه‌ها و رویه‌های اجرایی، نظر تشکل‌های اقتصادی ذی‌ربط را استعلام کنند و مورد توجه قرار دهند.
ماده۵ ـ اتاق‌ها مکلف‌اند فهرست ملی تشکل‌های اقتصادی را تهیه و تغییرات آن را اعلام کنند. در آن دسته از فعالیت‌های اقتصادی که فاقد تشکل فعال هستند، اتاق‌ها موظف‌اند برای ساماندهی، ایجاد و ثبت تشکل‌های اقتصادی فعال زمینه‌های لازم را فراهم کنند و در فعالیت‌هایی که تشکل‌های موازی وجود دارد، زمینه ادغام، شبکه‌سازی، یکپارچه‌سازی و انسجام تشکل‌های موازی را فراهم کنند.
ماده7ـ به منظور ساماندهی و کاهش مراجعات نمایندگان دستگاه‌های اجرایی به واحدهای تولیدی، افزایش اعتماد متقابل میان دولت و کارآفرینان و در راستای تحقق دولت الکترونیک، معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور موظف است با تشکیل «کمیته ساماندهی مراجعه نمایندگان دستگاه‌های اجرایی به واحدهای تولیدی» ضمن دعوت از نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط و اتاق‌ها، پیش‌نویس آیین‌نامه هرگونه بازدید و مراجعه نمایندگان دستگاه‌های اجرایی به واحدهای تولیدی را تدوین کند.
ماده11ـ شورای گفت‌وگو با ترکیب و تبصره‌های مصرح در ماده 75 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، پس از پایان مدت آن قانون استمرار می‌یابد. وظایف و اختیارات شورای گفت‌وگو در 10 بند و 2 تبصره نوشته شده که علاقه‌مندان می‌توانند به متن قانون مراجعه کنند.
ادامه دارد