لزوم نگرشی نو به صنعتیسازی ساختمان
در سالهاي اخير موضوع صنعتيسازي ساختمان پررنگ شده است، ولي هنوز لايههاي آن براي اكثريت جامعه فنی و غیرفنی به طور کامل معرفي نشده و يا به اشتباه معرفي شده است. هركسي تعريف و برداشت خود را از صنعتي سازي ارائه مينمايد كه گوياي تمامي ابعاد آن نميباشد. مثلا استفاده از تيرچه و بلوكهاي نوین براي سقفها و ديوارها تداعيكننده صنعتيسازي براي بعضي از افراد حتي مهندسين و متخصصين امر ساخت و ساز ميباشد، درحالي كه اين نوع تفكر جايگاهي در صنعتيسازي نداشته و نخواهد داشت، لذا ميبايست ديدمان را گستردهتر كنيم. به عبارتی میتوان ساختمانی ساخت که از مصالح نوین استفاده شده، ولی صنعتی محسوب نشود و از طرفی نیز میتوان ساختمانی با تکنولوژی قدیمیساخت ولی صنعتی نامیده شود. سيد علي ختمي مآب مدرس دانشگاه و مدرس صنعتیسازی و فناوریهای نوین ساختمانی نظام مهندسی ساختمان استان تهران به تشریح لزوم نگرشی جدید و مزایای صنعتيسازي ساختمان میپردازد.
فرآیند صنعتيسازي ساختمان
صنعتيسازي ساختمان يك فرآیند و روش ساخت و ساز است كه با استفاده از مجموعه تكنولوژي روز دنيا، مصالح و قطعات كارخانهاي و متدهاي نوين ساخت و ساز و پيش مهندسي واقعی و مهندسي دقيق، شدت خطاهاي ساخت كه عمدتا هم انساني ميباشد، بسيار كاهش پيدا كرده و در پي آن كيفيت محصول نهايي بالا ميرود.
با صنعتیسازی ساختمان، ايمني ساختمان در مقابل بلاياي طبيعي كه دغدغه اصلي كارفرمايان و بهره برداران و مهندسان ميباشد، به دليل ساخت كارخانهاي قطعات و مصالح و نظارت بهينه و مستمر بشدت بالا ميرود و زمان ساخت هم كه يكي از مهمترين فاكتورها در پروژهها میباشد، در اين روش پايين آمده و بر اساس آن سرمايهگذار زودتر ميتواند به بازگشت اصل و سود سرمايهاش بيانديشد. از اینرو اهداف صنعتيسازي ساختمان و مسكن در راستاي سياستها و اهداف عالي ساخت و ساز كشورمان بوده و كاهش زمان و هزينه و وزن ساختمان و افزايش سرعت، ايمني و كيفيت ساخت و در پي آن بالا رفتن عمر مفيد ساختمانها كه در حال حاضر متاسفانه به طور متوسط 25 الي 30 سال است، با صنعتيسازي ساختمان عمر مفید ساختمانها حداقل 80 تا 100 سال بالاتر میرود و منابع و سرمايههاي كشور بي دليل به هدر نمیرود.
فرهنگسازي در حوزه صنعتیسازی ساختمان با همكاري بخش ضروری است
یکی از معضلات صنعت ساخت در کشور، حضور سازندگانی هستند که هیچ تخصصی بجز داشتتن سرمایه در ساخت و ساز ندارند و چون در ساخت، سرمایه یکی از فاکتورهای تعیین کننده است، متاسفانه این امر در فرآیند ساخت و کیفیت نهایی ساختمان از لحاظ حضور متخصصین ذیصلاح تاثیر منفی میگذارد که برای رفع این معضل، ساخت به روش صنعتی یکی از راهکارهای موثر میباشد که باعث میشود سرمایه در کنار تخصص نه بالاتر از تخصص باشد.
به سبب شرايط و فرهنگ حاکم در كشورمان، خانه یا مسکن اصليترين نياز مردم بوده و نوعی سرمايه و پشتوانه بزرگي براي خانوادهها محسوب ميشود که به طور متوسط حدود 50 الی 60 درصد سبد هزینههای یک خانوار را شامل میشود، بنابراين مردم تلاش ميكنند به هر نحوي كه شده يك سرپناه براي خانواده خود فراهم نمايد، لذا ميبايست مصرف اين سرمايهها در كشور هدفمند شود تا از هدر رفت آنها جلوگيري به عمل آيد.
دولت ميتواند نقش فرهنگسازي، بسترسازي و معرفي اين صنعت را با همكاري بخش خصوصي براي آحاد مردم و متخصصين ايفا نمايد. گام اول در اين زمينه باور و اعتقاد مسئولين به صنعتيسازي ساختمان ميباشد، چرا كه در سالهاي اخير عدم باور و اعتقاد كافي به اين مقوله سبب آسیبها و پیشرفت حداقلی صنعتيسازي ساختمان شده است.
طرح نهضت ملی مسکن با وعده ساخت چهار میلیون واحد طی سالهای آتی، چاره ای ندارد جز اینکه این تعداد واحد به روش صنعتی ساخته شود. در این مسیر میبایست دولت حتما از تجارب مثبت و منفی مسکن مهر استفاده کرده و اجازه ندهد ساخت و ساز بی کیفیت باعث ازبین رفتن منابع کشور و همچنین کاهش طول عمر مفید ساختمانها شود.
در سالهاي اخير از جانب دولتهای مختلف حمايتهايي نیز انجام شده است ولي بدليل شرايط حاكم بر ساخت و ساز كشور و موج عظيم ساخت مسكن مهر و اخیرا هم نهضت ملی مسکن، تحت الشعاع قرار گرفت و اثرگذاري لازم را در سطح وسيع نتوانست داشته باشد، هرچند با وجود همه اينها موفقيتهاي خوبي نيز حاصل شده و با اجرای پروژههای مختلف به روش صنعتی سازی اثرگذاري لازم را در زمان خود براي توسعه اين صنعت داشت كه از آن جمله ميتوان به ايجاد زيرساختها، انتقال دانش و تجربه و آموزش نيروهاي متخصص و چندين دستاورد ديگر اشاره كرد كه باعث شد بخش خصوصي در عرصه صنعتي سازي فعالتر شود؛ هر چند در ادامه مسير آسيبهايي نيز به بخش خصوصي وارد آمد که با اتخاذ تمهيداتي امکان رفع چنین آسيبهایی وجود داشت.
انبوهسازی و طرح نهضت ملی مسکن بستری برای صنعتیسازی ساختمان در کشور
ورود دانش و تجربه و شروع موج صنعتي سازي ساختمان در كشور تقريبا همزمان با شروع پروژههاي مسكن مهر بود كه اين تقارن هرچند در ابتدا خوب بنظر ميرسيد، ولي در ادامه به دليل افزايش تورم و قيمت ارز و وجود تحريمها به نفع صنعتي سازي نشد، اکنون با وجود شرایط جدید طرح نهضت ملی مسکن میتوان امیدوار شد که دولت با اولویت دادن به صنعتی سازی و استفاده از بخش خصوصی که در زمینه صنعتی سازی پیشروتر از دولت هستند این جریان ساخت به روش صنعتی را دوباره به حرکت دربیاورد.
بديهي است در ابتداي ورود هر صنعت و تكنولوژي و يا شروع به ساخت هر محصولي هزينههاي بيشتري تحميل ميشود تا اينكه محصول به توليد انبوه برسد و در نهاست این هزينهها سرشكن شود، اين هزينهها شامل انتقال دانش و تجربه، ايجاد بستر مناسب و زيرساختها مانند احداث كارخانههاي توليد قطعات و مصالح مربوطه و تعليم نيروهاي متخصص و كارآمد میباشد كه لازمه ايجاد يك صنعت پويا است و ميبايست به توسعه پايدار بينديشيم تا بتوانيم اين ميراث را براي نسلهاي بعدي ماندگار كنيم. براي ماندگار شدن هر صنعت يك دوره گذر وجود دارد كه فشارها و چالشهاي زيادي پيش روي آن صنعت است که استراتژيهاي اين دوره در موفقيت و خودكفايي ويا عدم موفقيت آن بسيار تاثير گذار است.
همچنان كه در صنايع ديگرکشورمان پيشرفتهاي زيادي حاصل شده، لازم است در زمينه صنعت ساختمان که یکی از بزرگترین صنایع کشور محسوب میشود نيز پيشرفتهاي چشمگيري به دست آید و برای رسیدن به این مهم باید ساخت ساختمان به روش صنعتي انجام شود. در این راستا از مسئوليني كه سكان هدايت صنعت ساختمان را در دست دارند انتظار ميرود به صنعت ساختمان كه به جرات ميتوان گفت يكي از صنايع پر هزينه و پر سود در كشور بوده ولي تاکنون به چشم صنعت به آن نگاه نشده است، توجه ويژه اي شود تا از هدر رفت بي رويه سرمايههاي ملي جلوگيري به عمل آيد.





